زخم بستر ( bedsore ) که به آن زخم فشاری ( pressure sore ) هم گفته می شود مناطقی از پوست و بافت تخریب شده است که به دلیل قطع خون رسانی این مناطق، در اثر نشستن یا خوابیدن طولانی در یک وضعیت به وجود می آید.

در ابتدا، زخم بستر به صورت منطقه قرمز رنگی از پوست که با گذشت چند ساعت از بین نمی رود ظاهر شود. این منطقه ممکن است حساس و دردناک و ارغوانی رنگ شود.

ادامه فشار و گردش خون ضعیف موجب تخریب پوست و بافت می شود.

با مرگ بافت، زخم باز به وجود می آید. سپس ممکن است زخم، عفونی شود. در موارد شدید، اندازه زخم افزایش می یابد و ممکن است عضله و استخوان زیرپوست تخریب شوند.

زخم بستر اغلب در ناحیه لگن، نشیمن، قاعده مهره ها، پاشنه پا، مچ پا و شانه ها که مناطقی هستند که در آن ها بر آمدگی های استخوانی به وسیله بافت چربی زیاد محافظت نمی شوند به وجود می آید.

افراد مسنی که به مدت طولانی بستری هستند و یا بر روی صندلی یا ویلچر می نشینند و تغذیه ناکافی دارند و از کم خونی، عفونت عود کننده و گردش خون ضعیف رنج می برند بیشتر در خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند.

مهم ترین عامل پیشگیری، تشویق فرد به تغییر منظم وضعیت قرار گرفتن بدن در طول روز است. چنان چه خود بیمار قادر به انجام این کار نیست باید فرد دیگری حداقل هر 2 ساعت یک بار وضعیت قرارگیری بدن وی را تغییر دهد.

تشک های مخصوص، مانند تشک های بادی با فشار متغیر و کوسن هایی که نحوه توزیع فشار ناشی از وزن بدن را تغییر می دهند به کاهش فشاری که بر مناطق حساس وارد می آید کمک می کنند. قرار دادن بالشتک های محافظ بر روی برجستگی های استخوانی نیز مفید است. مشاهده منظم مناطق تحت فشار از نظر تشخیص علایم اولیه ایجاد زخم بستر و مراقبت دقیق پزشکی ضرورت دارد.

مراقبت پرستاری مناسب از نظر توجه به خشک و تمیز نگه داشتن پوست لازم است.

رژیم غذایی مناسب، حاوی مقادیر زیاد ویتامین C و روی برای سالم نگه داشتن پوست و پیشگیری از ایجاد زخم بستر ضروری است. سایر ویتامین ها و مواد ضروری عبارتند از: ویتامین E ، ویتامین Bکمپلکس، منیزیم، منگنز و سلنیوم که باید به وسیله پزشک مشخص و تجویز شوند.

اساس درمان عبارت است از برداشتن فشار و تمیز نگه داشتن زخم.

پانسمان هایی که موجب تسریع بهبود زخم می شوند  و درمان آنتی بیوتیکی می توانند عفونت را درمان کنند.

برداشتن بافت های مرده (دِبریدمان؛ debridement )، پیوند پوست و جراحی پلاستیک نیز ممکن است لازم شوند. برطرف کردن بیماری زمینه ای از نقش اساسی در درمان زخم بستر برخوردار است.

تیم تخصصی بیمارستان، در هنگام مرخص کردن بیمار باید نحوه صحیح چرخاندن، پانسمان کردن زخم و غذا دادن به بیمار را به فردی که قرار است مراقبت از وی را به عهده بگیرد آموزش دهند.

بعضی از عوارض زخم بستر عبارتند از: اتساع مثانه، عفونت مغز استخوان (ساتئومیلیت)، عفونی شدن خون، کم خونی، فیستول پیشابراه، گانگرن، و بسیار به ندرت سرطانی شدن پوست ناحیه مبتلا به زخم بستر.

منبع  :